“{…} një shoqëri është shumë e dobishme për njeriun, madje e domosdoshme, jo vetëm për sigurinë kundër armiqve, por edhe për të përfituar, së bashku, nga të mirat e shumë gjërave.” Në këtë përkufizim të Spinozës që gjendet në Traktatin teologjiko-politik, ravijëzohet qëllimi fillestar i një bashkësie politike. Megjithatë qëllimi i saj nuk është vetëm siguria dhe dobia e ndërsjellë, çka pohohet edhe prej vetë Spinozës, por mbi të gjitha ajo që Aristoteli tek “Etika e madhe” e quan jo e mira e përgjithshme, e cila supozohet si kusht i domosdoshëm tashmë i plotësuar, por e mira sipërore, një lloj gjendjeje e përsosur drejt së cilës duhet të synojë çdo trup politik, një lloj kapërcimi cilësor i gjendjeve të mëparshme.
Për të arritur në këtë gjendje ku njerëzit udhëhiqen vetëm nga parimet dhe diktimet e arsyes duhet të kalohet nëpërmes një shoqërie të organizuar mbi bazën e ligjeve, institucioneve, pra forcës që moderon në mënyrë konstante pasionet dhe luhatjet e humorit të individëve dhe pjesëve të saj. Këto institucione, ligje, kanë të bëjnë në instancë të fundit thjesht me mirëqenien trupore të shoqërisë, kënaqësitë shqisore të saj, siç shprehet Spinoza kur flet për udhëheqjen e popullit hebre nga Moisiu, i cili me anë të ceremonive të ndryshme arriti t’i nguliste në kokë popullit të tij që të silleshin vetëm në përputhje me ligjin dhe të mos harronin që gjithçka ta bënin sipas diktimit të tij, se vetëm në këtë mënyrë do të kishin në anën e tyre mirësinë e Zotit.
Kritika e dhunës, pushtetit, forcës dhe ligjit e W. Benjamin-it hedh dritë pikërisht mbi shkaqet që mbajnë në këmbë një organizim politik shoqëror. Nga njëra anë kemi një organizim politik që mëton të ruajë veten, të riprodhohet, pra të jetë sa më jetëgjatë, duke e përdorur pushtetin për të vendosur dhe ruajtur të drejtën e tij. Nga tjetra kemi një shoqëri politike që orvatet ta kapërcejë këtë gjendje të pezullt historike, ku dhuna prodhon veten pafundësisht. Detyra jonë mund të përkufizohet si gjetja e një mënyre që mund të na çojë drejt këtij organizimi politik.
“Dëshmi të kësaj dhunë hyjnore gjenden jo vetëm në traditën fetare, por edhe, të paktën në një shfaqje të njohur të saj, në jetën e ditëve të sotme. Dhuna edukative në formën e saj të përkryer, e cila qëndron jashtë sferës së të drejtës, është një prej shfaqjeve të saj. Këto shfaqje të dhunës hyjnore pra nuk përkufizohen nga mrekullitë e bëra në mënyrë të drejtpërdrejtë prej Zotit, por nga karakteri i papërgjakshëm, i rrufeshëm, shëlbyes i çastit të përmbushjes së tyre dhe, në fund, nga mungesa e çfarëdolloj akti krijues të së drejtës.” – (Për kritikën e dhunës, W.Benjamin.)
Dhuna edukative është e rrufeshme, është çarje tronditëse, çasti i kapërcimit të kontradiktës që rrok individin, dijen e shoqërinë. Nëpërmjet saj mund të arrihet në shembjen e logjikës së pushtetit, pasi edukimi, njohja e realitetit nëpërmjet intelektit, njohja e shkaqeve e pasojave më intime mund të na shpien drejt një shoqërie ku dhuna ose pushteti nuk janë më të nevojshme për organizimin shoqëror. Dhuna edukative nuk krijon një të drejtë të re, një dhunë që riprodhon dhunën, por është fundi i saj dhe prodhim i pareshtur i edukimit. Dhuna edukative është revolucionare, është ndërgjegjja klasore e punëtorëve dhe të gjithë të përjashtuarve të historisë. Por edhe kur krijon një të drejtë të re, dhuna edukative nuk e ngërthen atë në qerthullin e pakapërcyeshëm të ruajtjes dhe riprodhimit, pasi nga vetë përkufizimi ajo nuk mund të jetë kufizuese. Ajo është përsosja ë vazhdueshme e qenies, shoqërisë, drejt të mirës sipërore.
Përveç dhunës edukative, kemi dhunën e përgjithshme proletare (Sorel) qëllimi i së cilës është jo vetëm shkatërrimi i pushtetit shtetëror por, siç teorizon Marksi, shembja e çdo raporti sundues klasor, pra ndryshimi i marrëdhënieve pronësore shoqërore që qëndron në themel të sundimit juridiko-politik. Ajo është kusht i nevojshëm për të venë drejtësinë mbi tokë, mes njerëzve: një drejtësi të raportit të njeriut me gjërat, me prodhimi e tij, me natyrën dhe me njerëzit e tjerë.
Për ta mbyllur, politizimi i trupit të lakuriqtë, të lënë historikisht në mëshirë të fatit dhe rastësisë dhe mbi të cilin vazhdon të ushtrohet dhuna (politike, ekonomike dhe fizike), është mënyra e vetme për të themeluar një shoqëri ku pushteti nuk përkon më thjesht me nevojën për siguri dhe dobishmëri, por me një shoqëri që nuk resht dialektikisht së përsosuri , me një shoqëri të drejtë. Detyra jonë, nëse duam t’ia nisim diku, është të politizojmë të gjithë trupat e lakuriqtë të cilët kurrë nuk kanë arritur të kenë ekzistencë politike, ndaj të cilëve s’ka pasur kurrë drejtësi, të cilët janë trajtuar vetëm si fuqi punëtore për t’u shfrytëzuar, si matrikull në universitet e ushtri apo si numër disashifror në regjistrin e gjendjes civile.
Imazhi: Wikiwand, Laurent Valère, Cap 110 Mémoire et Fraternité
Ky artikull është botuar nën licensën CCA 4.0 (Creative Commons Attribution 4.0 International License).
