/Nâzım Hikmet/
është 28 marsi i vitit 1962
jam ulur pranë penxheres së trenit të linjës Pragë-Berlin
po bie nata
kurrë s’e kam ditur se më pëlqente
nata që bie si një zog frymëkëputur mbi tymnajën e një fushe të lagësht
nuk më pëlqen të krahasoj ndajnatën me një zog frymëkëputur
s’e dija sa shumë e doja tokën
a mund ta dojë tokën dikush që s’e ka punuar kurrë atë
kurrë s’e kam punuar tokën
mbase është dashuria e vetme platonike që kam
ndërsa lumenjtë këtu i kam dashur gjithnjë
qofshin të palëvizshëm si ky që përdridhet ndanë kodrinave
evropiane me kurorë kështjellash
a që tërhiqen ultas në largësi, deri aty sa i kap syri
e di mirë se s’mund të zhytesh në të njëjtin lumë as një herë të vetme
e di se ne jetojmë më gjatë se një kalë por jo aq sa një korb
e di se një gjë e tillë u ka prurë njerëzve plot kokëçarje
e do vazhdojë kështu edhe në të ardhmen
e di se gjithë këto gjëra janë thënë me mijëra herë
e do vazhdojnë të thuhen edhe pasi t’i them unë
s’e dija se e doja qiellin
të vranët a të kthjellët
kupën kaltërore që Andrei sodiste shtrirë përmbys në Borodino
në burg kam përkthyer të dy vëllimet e Luftës dhe Paqes në turqisht
dëgjoj zëra
jo prej kupës kaltërore por prej oborrit
rojet po rrahin sërish ndokënd
s’e dija se i doja pemët
ahet e zhveshur jo larg Moskës në Peredelkino
më prisnin gjithnjë rrugën gjatë dimrit të përulur dhe fisnik
ahet janë rusë siç plepat janë turq
« plepave të Izmirit
u bien gjethet…
Thikë ma kanë ngjitur emrin…
dashnor si pemë rioshe…
Shtëpitë pasanike i shpërthej deri lart në qiell »
pyjeve të Ilgazit më 1920
lidha një shami të qëndisur prej liri
në një pishë për hajmali
s’e dija se i doja rrugët
edhe ato me asfalt
Vera rri pas dhe të dy tok
po shkojmë nga Moska drejt Krimesë
në Koktebele
apo siç thuhej në turqishten e motit « Goktepé ili»
të dy ne bashkë mbyllur në një kuti
bota rrjedh krahëve tanë heshturazi dhe mospërfillëse
kurrë në jetën s’kam qenë kaq pranë dikujt
cubat më ndaluan rrugës së kuqë mes Bolusë dhe Geredésë
kur isha tetëmbëdhjetë vjeç
veç jetës time nuk kisha në vagon tjetër send që mund të zhvatnin
në atë moshë jetëve tona u vëmë çmimin më të ulët
kam shkruar diçka të tillë diku dikur
duke përshkuar një rrugë të errët tërë baltë shkoj
drejt teatrit të hijeve
është natë e Ramazanit
një fener prej letre më ndriçon rrugën
mbase gjithë sa po them as që ka ndodhur
mbase e kam lexuar diku – një çunak tetëvjeçar
që shkon në teatrin e hijeve
natës së Ramazanit në Stamboll
i mbajtur për dore nga gjyshi i vet
gjyshi mban një fes në kokë dhe ka veshur pallto lëkure dhe jakë me gëzof dhelpre
dhe duket një fener në dorën e shërbëtorit
dhe s’e mbaj dot veten nga gëzimi
nuk di pse më vijnë lule ndërmend
lulëkuqe, kaktuse, bathra
në kopshtin e bathrave të Kadikoit në Stamboll ku putha Marikën
aromë bajamesh frymë e saj
isha shtatëmbëdhjetë vjeç
zemra ime në një lisharëse që prekte qiellin
s’e dija se i doja lulet
në qeli miqtë e mi më dërguan tre karafila të kuq
sapo m’u kujtuan yjet
i dua edhe ato
si të jem në çati teksa i shoh nga poshtë
si të jem duke flatruar krah tyre
kam ca pyetje për kozmonautët
qenë yjet shumë të mëdhenj
ngjanin si xhevahirë të mëdhenj qëndisur mbi purpur të zi
apo si kajsi a portokaj
ishit krenarë që iu afruat kaq shumë yjeve
pashë foto të hapësirës në revistën Ogonek por tani
mos u mërzisni shokë nëse m’u dukën paraqitje jo figurative apo më saktë abstrakte
si të them, disa dukeshin tamam të vizatuara pra
tmerrësisht figurative dhe konkrete
më shkoi zemra në fyt veç që po i shihja
ato pamje janë dëshira jonë e pamatë për t’i kuptuar gjërat
teksa i shihja madje as vdekja s’më trishtonte më dhe mund ta mendoja lirisht
kurrë s’e kam ditur se e doja hapësirën
llamburit bora para syve të mi
qoftë e lagësht dhe e ngjeshur, qoftë e thatë dhe bërë copash
s’e dija se e doja borën
s’e dija se e doja detin
veç detit Azov
as se sa
s’e dija se i doja retë
qoftë kur ndodhem poshtë tyre qoftë përsipër
qoftë kur duken të stërmëdha apo bisha bardhoshe të shogëta
drita e hënës, më e shtirura më e squllura
më mikroborgjezja
më godet
më pëlqen
s’e dija se e doja shiun
qoftë kur bie si rrjetë cipëhollë apo kur plandoset ndaj xhamit
zemra ime më lë të kërleshem në një rrjetë a të ngecem
brenda një pike
dhe merr rrugën drejt visesh të pazbuluara që
s’e dija se i doja
po pse xhanëm papandehur po zbuloj
gjithë këto zjarrmi ndërsa rri ulur
pranë penxheres së trenit që përshkon linjën Pragë-Berlin
mos ngaqë ndeza cigaren e gjashtë
një e vetme mjafton për të më vrarë
mos ngaqë jam me një këmbë në varr duke menduar
për një grua që kam lënë në Moskë
flokartë dhe qerpikaltër
treni zhytet në thellësi të natës pis të zezë si katran
s’e dija se e doja natën pis të zezë si katran
motori lëshon shkëndija
s’e dija se i doja shkëndijat
s’e dija se i doja gjithë këto gjëra dhe u desh të prisja gjer gjashtëdhjetë vjeç
për ta zbuluar duke ndenjur ulur pranë penxheres
së trenit të linjës Pragë-Berlin
ndërsa vështroj botën që fashitet si në një rrugëtim pa kthim pas.
19 prill 1962
E përktheu Edon Qesari
Imazhi: Edward Hopper, Night on the train, 1918
