Njëmbëdhjetë poezi të Bertolt Brecht-i

Eugen Berthold Friedrich Brecht (1898 – 1956) ishte poet, dramaturg dhe intelektual marksist gjerman. Aktiviteti intensiv letrar është i lidhur ngushtë me angazhimet e tij politike. Brecht-i, lëvrues i dramës epike ose materialiste, me ngjitjen në pushtet të partisë naziste, arratiset nga Gjermania drejt Skandinavisë dhe me vonë mbërrin në Amerikë. Në këtë kohë ai shkroi pjesën më të madhe të poezive dhe dramave të shkurtra. Pas luftës dhe deri sa vdes kthehet të jetojë në Lindje të Gjermanisë, ku shkroi disa vepra dramaturgjike.

Stilistikisht Brecht-i është shkrues i një poezie të thjeshtë, logjike dhe pa ngarkesa të mjegullta metafizike, pra një poezi të kuptueshme dhe për masat e gjëra të shoqërisë. Ai është gjithashtu edhe shkrues i poezisë erotike. Megjithatë, akoma e më interesante është poezia e tij politike, ku përmes rreshtash të menduar ai komunikon me aktivistin e ri mbi lodhjen, devijimin, rënien e besimit, jetën e partisë pararojë dhe nevojën për vazhdimin e luftës, çka e bën të pashembullt atë. Disa poezi të tilla, të cilat ndodhen më poshtë dhe janë transkriptuar me durim mes vapës së korrikut, ua kushtoj shokëve dhe shoqeve të luftës, të cilëve u ka rënë barra e rëndë e luftës së përditshme për mbijetesë dhe për një shoqëri më të drejtë.

Klodi Leka


***

OH, JU FATZINJ

Oh, ju fatzinj!

Vëllait tuaj i bëhet dhunë, dhe ju mbyllni

Sytë!

I prekuri bërtet fort, dhe ju heshtni?

Dhunëbërësi sillet rrotull dhe zgjedh prejat e tij,

Dhe ju thoni:

Ne ai na kursen, sepse s’tregojmë asnjë

Mospëlqim.

Çfarë qyteti është ky, ç’njerëz jeni ju vallë?

Kur në një qytet ngjan një padrejtësi,

duhet të ketë një Revoltë.

Dhe atje ku s’ka revoltë, është më mirë që qyteti

të humbasë

Nga një zjarr, përpara se të bëhet natë.

Ç’DOBI KA MIRËSIA

Ç’dobi ka mirësia,

Kur të mirët menjëherë vriten,

ose vriten

Ata, me të cilët janë të mirë?


Ç’dobi ka liria,

Kur të lirët duhet të jetojnë midis të palirëve?


Ç’dobi ka arsyeja,

Kur vetëm mosarsyeja sjell bukë e gjellë

për të cilat sikush ka nevojë?


Në vend që të jeni të mirë, përpiquni

Të krijoni një gjendje, e cila bën të mundshme të

mirën, dhe më shumë se kaq:

E bën të panevojshme!


Në vend që të jeni të lirë, përpiquni

Të krijoni një gjendje, e cila i çliron të gjithë,

Dhe, edhe dashurinë për lirinë

E bën të panevojshme!


Në vend që të jeni me arsye, përpiquni

Të krijoni një gjendje, e cila mosarsyen e secilit

E bën të jetë një punë e keqe!

KËNGË PËR TË GJITHË ATA QË SHKURAJOHEN


Ata kanë ligjshmëri dhe urdhëresa,

Kanë burgje dhe fortesa,

Kanë roje burgjesh dhe gjyqtarë,

Që marrin shumë të holla dhe janë të gatshëm

për çdo gjë.

Eh, po përse?

Mos besojnë se me këto lehtë mund të na mashtrojnë?

Para se të zhduken, dhe kjo do të vijë së shpejti,

Ata do të kenë vënë re se të gjitha këto më s’u

vlejnë për asgjë.

Ata kanë gazeta dhe shtypshkronja

Për të luftuar dhe mbyllur gojën

(Burrat e shtetit s’ua numërojmë!),

Kanë popë dhe profesorë,

Që marrin shumë të holla dhe janë të gatshëm për çdo gjë

Eh, po përse?

Mos duhet të kenë kaq frikë të vërtetën?

Para se të zhduken, e kjo do të vijë së shpejti,

Ata do të kenë vënë re se të gjitha këto më s’u

vlejnë për asgjë.

Ata kanë tanke dhe topa,

Automatikë dhe granata dore

(Shkopinjtë e gomës s’ua numërojmë!),

Kanë policë dhe ushtarë,

Që marrin pak të holla dhe janë të gatshëm për

çdo gjë.

Eh, po përse?

Mos kanë armiq kaq të mëdhenj?

Ata besojnë se duhet të ketë një mbështetje,

Ku të mbështeten duke rënë.

Dhe le të bërtasin《Ndal sa më fort që të duan

Sepse as të hollat as topi më s’i mbrojnë!

DËGJOJMË: TI MË S’DO QË TË PUNOSH ME NE

Dëgjojmë: ti më s’do që të punosh me ne.

Je tepër i këputur. Më s’mund të rendësh këtej-andej.

Je tepër i lodhur. Më s’mund të mësosh.

Ke mbaruar.

S’mund të kërkojmë prej teje që të bësh ende diçka.

Dije, pra:

Ne kërkojmë.

Po të jesh lodhur dhe të të zërë gjumi,

S’do të të zgjojë më asnjeri dhe të të thotë:

Ngrehu, ja ku e ke gjellën gati.

Pse të të vijë gjella gati?

Në mos mundsh më që të rendësh,

Do mbetesh. Asnjeri

S’do të kërkojë dhe të të thotë:

U bë një revolucion. Fabrikat

Po të presin ty.

Përse të qe bërë një revolucion?

Në vdeksh, do të të varrosin,

Qoftë se për vdekjen tënde e ke fajin vetë ose jo.

Ti thua:

Tepër gjatë luftova. Më s’mund të luftosh.

Qoftë se ke faj vetë ose jo:

Në qoftë se më s’mund të luftosh, do zhdukesh.

Thua: tepër gjatë shpresova. Më s’mund të shpresosh.

Çfarë shpresove?

Që lufta të jetë e lehtë?

Nuk është aspak kështu.

Situata jonë është më e keqe nga ç’kujtoje ti.

Ajo është kështu.

Në mos bëfshim përpjekje mbinjerëzore,

Ne jemi të humbur.

Në mos mundshim të bëjmë atë që askush s’e kërkon prej nesh,

Ne humbasim.

Armiqtë tanë presin

që ne të lodhemi.

Kur lufta është më e ashpër,

Luftuesit qenkan më të lodhur!

Ata luftues që janë tepër të lodhur, betejën e humbasin.

MIRËKUPTIMI

Po ju, që jeni në mirëkuptim me rrjedhën e punëve,

Mos u fundosni prapë në asgjënë.

Mos u shkrini si kripa në ujë,

Po ngrihuni,

Duke vrarë vdekjen tuaj,

Sikundër punuat punën tuaj,

Duke përmbysur një përmbysje.

Drejtohuni, pra, duke vdekur

Jo drejt vdekjes,

Por prej nesh mirrni përsipër barrën

Për të rindërtuar aeroplanin tonë,

Filloni!

Për të fluturuar për ne

Në atë vend ku ua kemi nevojën,

Dhe në atë kohë, kur është nevoja,

Se ju,

Ne ju ftojmë të marshoni me ne dhe me ne

Të ndryshoni jo vetëm

Një ligj të tokës,

Po ligjin themeltar.

Duke qenë në një mendim, që të gjitha të ndryshohen,


Bota dhe njerëzimi,

Para së gjithash, çrregullimi

I klasave njerëzore, meqenëse ka dy lloj njerëzish,

Shfrytëzim dhe padije.

NË LUFTË SHUMË GJËRA DO ZMADHOHEN

Në luftë shumë gjëra do zmadhohen.

Më të mëdhenj do bëhen

Pronarë e prona,

Mjerimi i të papronëve,

Falimentimi i udhëheqësve

Dhe heshtja e të udhëhequrve.

BASHKËSHKOLLARËT MË TË VARFËR TË MËHALLAVE

Bashkëshkollarët më të vjetër, me palltushka

t’holla,

Përherë vinin, nga mëngjezi, tepër vonë në orë,

Se nënave ata ua shpërndanin qumështin dhe gazetat.

Mësuesit e tyre

I regjistronin me të shara te libri i qortimit.

Nuk kishin pako të mëngjezit. Ata, në pushime

I shkruanin në nevojtore detyrat e tyre,

Kjo ishte e ndaluar. Se pushimi

Ish i caktuar për t’u çlodhur, si dhe për të ngrënë.

Kur ata nuk e dinin《pi-në》- shifrën e Ludolfit –

Mësuesit i pyesnin: Pse

Nuk rri ti në gjirizin, nga ke ardhur?

Po ata e dinin këtë.


Shkollarëve që ishin më të varfër, nga mëhallat,

U jepej ndonjë post i vogël, në shërbim të shtetit.

Prandaj përmendsh ata mësonin, me djersën

e ballit,

Brendinë e librave të ndotur që blinin,

Mësuesve mësonin çizmat t’u lëpinin.

Dhe nënat t’i përçmonin.


Postet e vogla të shkollarëve të varfër, nga mëhallat,

Ishin nën tokë. Stolat e byrove

Nuk kishin ndenjtje. Ata shpresë kishin rrënjët

E bimëve të shkurtra. Po përse u mësonin

Atyre gramatikë greke, luftërat e Çezarit,

Formulën e sulfurit, shifrën《pi》?


Në Flandër, nën varrezat e plebejve,

Të paracaktuara për ta,

S’kërkonin tjetër gjë veçse

gëlqere.

MËRGIMI I POETËVE

Homeri s’kish një atdhe,

Edhe Danteja duhet ta linte të vetin.

Li-Bo dhe Di-Fu arratiseshin nër luftrat civile,

Që gllabëruan 30 milion njerëz.

Euripidit i kaniseshin me procese

Dhe Shekspirit, duke vdekur, ja mbyllën gojën.

Fransua Vijonin e kërkonte jo vetëm Muza,

Po edhe policia.

《I dashuri》, i quajtur

Lukreci, shkoi në mërgim.

Kështu Hajne, dhe kështu u strehua

Brehti nën çatinë daneze prej kashte.

FUQIA E PUNËTORËVE

Një ditë të caktuar, në gjithë Spanjën,

Bënë punëtorët të pushonin fabrikat. Hekurudhat

Rrinin të ftohta mbi shina. Pa dritë

Ishin shtëpitë, si dhe rrugët, telefonat,

ishin një tog teneqe pa dobi. Nuk

U jepej më dot urdhër policëve. Në vend të kësaj,

Flisnin masat midis tyre. Gjatë tri ditëve

Përdoruesit e aparateve të pushtetshme u treguan

Si sunduesit e tyre. Punëtorët, duke mos punuar më,

Treguan fuqinë e tyre. Ara pjellore,

Befas s’ish veçse një tokë gurishte.

Leshi i përpunuar s’e ngrohte më njerinë,

Të cilin qymyri në vatër më s’e ngrohte. Madje

dhe çizma e policëve

Do të kalbej dhe s’do të gjente asnjë pasues.

Atëherë,

E theu mosuniteti fuqinë e kryengritjes,

por edhe vetë këtu

Urdhërat e padronëve për pushimin e grevës

Gjatë shumë ditëve s’mundën të arrinin te

Masat: sepse lokomotivat

Ishin pa avull dhe të neveritura zyrat

postale. Pra, edhe këtu

U tregua

E madhja fuqi e punëtorëve.

GJASHTËMBËDHJETË VJEÇARJA RROBAQEPËSE EMA RIZ

Kur gjashtëmbëdhjetëvjeçarja rrobaqepëse

Përpara gjykatësit hetues në Çernovie

U ftua të tregonte pse

Kishte shpërndarë trakte, në të cilat

Bëhej thirrje për Revolucion, gjë që sjell burgim –

Si përgjigje, ajo u ngrit në këmbë dhe këndoi

Internacionalen.

Kur gjykatësi hetues tundi kokën,

Ajo bërtitu: Ngrehu! Kjo

Është Internacionalja!

EPITAF PËR ROZA LUKSEMBURG

Roza e kuqe u zhduk dh’ ajo tani

Se ku ësht’ e shtrirë, nuk e di njeri.

Meqë të varfërve u tha të vërtetën

Asaj të pasurit ja muarr jetën.



Shqipëroi: Lasgush Poradeci

Marrë nga: Bertolt Breht – Poezi, Shtypshkronja Mihal Duri, Tiranë 1973

Imazhi:

This image has an empty alt attribute; its file name is direct

Ky artikull është botuar nën licensën CCA 4.0 (Creative Commons Attribution 4.0 International License).

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.