Cili është kuptimi i jetës?

/Eric Cantona/

Futbolli i jep kuptim jetës tënde.

Këtë e mendoj përnjëmend.

Por jeta jote, historia jote, esenca jote gjithashtu i japin kuptim futbollit tënd.

Do të flas për disa gjëra të cilat thuajse nuk i përmend asnjëherë. Më duhet t’ju rrëfej një histori që farkëtoi gjithçka që unë jam. Ndodhi përpara se unë të lindja.

Duhet të shkojmë pas në kohë në vitin 1939, gjatë Luftës Civile në Spanjë. Gjyshi im nga mamaja ishte nga Barcelona dhe luftoi kundër diktatorit Franko deri në pikën e fundit. Në përfundim të luftës ai u bë një person i kërkuar, prandaj kishte vetëm pak minuta për t’ia mbathur përpara se ushtarët nacionalistë të uzurponin qytetin. Atij iu desh të kapërcente malet Pirenej në këmbë për të shkuar në Francë, e nuk kishte shumë kohë për të dhënë lamtumirat. Ky ishte fundi. Jetë a vdekje.

Kështu që para se të nisej ai shkoi tek e dashura e vet dhe e pyeti: “A je gati të më ndjekësh?”

Ai ishte 28 vjeç. Ajo ishte 18. Asaj i duhej të linte pas familjen, miqtë, gjithçka.

Por ajo tha: “Po, sigurisht.”

Ajo ishte gjyshja ime.

Ata ia mbathën për në kampin e refugjatëve në Argeles-sur-Mer, në bregdetin e Francës. Aty gjendeshin mbi 100,000 refugjatë spanjollë. A e imagjinoni dot sikur francezët t’i kishin kthyer mbrapsht?! Por jo, ata treguan dhembshuri, ashtu si njerëzimi duhet të tregojë gjithmonë dhembshuri ndaj atyre që vuajnë. Gjyshërit e mi kishin mbërritur pa asnjë gjë. Duhet ta rinisnin jetën nga e para. Por pak kohë më pas refugjatëve iu dha mundësia të shkonin të punonin për ndërtimin e një dige në Saint-Ettiene Cantales. Kjo është jeta e emigrantëve. Shkon aty ku duhet të shkosh. Bën atë çka duhet të bësh. E kështu, shkuan. Dhe rinisën jetën e tyre.

Mamaja ime lindi aty pak vite më pas dhe më pas familja u zhvendos në Marsejë.

Ky tregim është në gjakun tim. Më ka formuar si qenie njerëzore. Mirëpo ekzistonte në mendjen time si një ëndërr. Nuk ekzistonin foto të përpjekjes së tyre, vetëm tregime. Nuk kishte asgjë nga ajo kohë që të prekej, të shikohej. Por në vitin 2007, e famshmja “valixhe meksikane” e fotografit Robert Capa u zbulua në qytetin Meksiko. Brenda këtyre kutive të vjetra ndodheshin 4,500 negativë nga Lufta Civile Spanjolle që qenë zhdukur për më se 60 vjet. Askush s’e dinte si kishin përfunduar në Meksikë,.

Isha shumë kureshtar, prandaj kur u hap një ekspozitë e fotove në Nju Jork shkova me gruan time.

Shumica e fotove ishin negativë shumë të vegjël. Me mijëra. Duhet t’i shihje me lente zmadhuese. Por pak prej tyre në qendër të ekspozitës ishin madhështore. Thuajse tre metra të larta. Njerëzit në foto ishin në përmasa reale. Dukej sikur mund të zgjasje dorën dhe t’i prekje.

Ishte ky momenti kur pashë gjyshin tim.

E pamundur apo jo?

Por ja ku ishte, djalë i ri. Isha i bindur se ish ai, por nuk mund të isha plotësisht i sigurt sepse s’e kisha parë kurrë kaq të ri në moshë. Prandaj kur ekspozita u zhvendos në Francë pak muaj më pas, shoqërova time ’më për ta parë.

Dhe ja ku ishte përsëri, si djalosh.

E pyeta: “A është përnjëmend ai?”

Dhe ime ’më u përgjigj, “Po, ai është. Është momenti kur po arratiseshin nga mali.”’

Ishte e pabesueshme.

Imagjinoni sikur gjyshi im të mos ia kishte dalë! Imagjinoni sikur gjyshja ime të mos e kishte ndjekur pas! Ndoshta atëherë mamaja ime nuk do të ekzistonte. Ndoshta unë nuk do të ekzistoja. E megjithatë, kjo është vetëm gjysma e tregimit tonë. Ka një tjetër fotografi që e shënjon jetën time.

Stërgjyshërit e mi nga babai ishin gjithashtu emigrantë. Ata erdhën në Francë nga Sardenja për t’i shpëtuar varfërisë në vitin 1911. Tre vjet pasi mbërritën, stërgjyshi im u thirr për shërbimin ushtarak në Luftën e Parë Botërore dhe u helmua me gaz kaq rëndë, saqë vitet e fundit të jetës i kaloi duke tymosur eukalipt që të merrte frymë më mirë.

I biri i tij luftoi për francezët në Luftën e Dytë Botërore dhe kur u kthye nga lufta u bë punëtor ndërtimi. Pasi kurseu mjaftueshëm para ia doli përfundimisht të blejë një copë tokë në lagjen kodrinore të Marsejës kur tim atë ishte adoleshent. Te copa e tokës ndodhej një shpellë e vogël. Atyre u duhej një vend për të futur kokën teksa gjyshi im ndërtonte shtëpinë. Si ia bënë? E thjeshtë. Jetuan brenda shpellës për dy vjet. E vetmja gjë me të cilën e ngrohnin shpellën ishte furra e gatimit. Kjo që po them ngjan si një trillim që tregohet në familje për “kohët e shkuara,” por ekziston një fotografi nga dimri i vitit 1956 e gjyshërve dhe babait tim në shpellë, të mbuluar me batanije për t’u ngrohur.

Gjyshi im e ndërtoi shtëpinë jashtë shpellës me kalimin e viteve. Si fillim ndërtoi një furrik, më pas një tarracë të vogël, e më pas sipër saj ndërtoi një shtëpi për prindërit e mi. Kjo është shtëpia në të cilën u rrita. Kjo është çfarë trashëgova. Ky është gjaku im. Një nga kujtimet e mia të para është kur ngarkohesha me 10 thasë me rërë më të përpjetë kodrës për te shtëpia që ishte në ndërtim e sipër. Vetëm pas kësaj më lejohej të shkoja të luaja futboll. Gjatë ditës im atë punonte për ndërtimin e shtëpisë, ndërsa gjatë natës punonte si infermier në spitalin psikiatrik. Por edhe kjo pjesë e tregimit tim ka një domethënie të veçantë.

Kishte një arsye pse im atë u bë infermier dhe punoi tek ai spital. Arsyeja ishte se nuni i tij ishte i shtruar aty. Emri i tij ishte Sauveur dhe ishte vëllai i gjyshit tim. Kish qenë rob lufte për pesë vjet gjatë Luftës së Dytë. Pas traumës së asaj eksperience u shtrua përfundimisht në Spitalin Edouard Toulouse. Im atë ishte jashtëzakonisht i afërt me Sauveur-in, çka e shtyu të bëhej infermier psikiatrik. Ai përfundoi tek i njëjti repart me nunin e vet dhe u përkujdes për të çdo natë.

Kjo është familja ime. Kjo është historia ime. Ky është shpirti im. Kam jetuar në të gjithë botën. Në fakt, vitin e shkuar bleva një pronë bujqësore në Sardenjë për t’u rilidhur me historinë e familjes time. Megjithatë, përgjithmonë do ta dua Marsejën me gjithë zemër për shkak të këtyre kujtimeve që më kanë farkëtuar. Ajo do të jetë gjithmonë qyteti im.

Kur njerëzit më pyesin pse luajta futboll sipas mënyrës sime karakteristike, kjo është arsyeja. Futbolli i jep kuptim jetës, po. Por edhe jeta i jep kuptim futbollit. Thuajse asnjëherë nuk flas për këto ngjarje personale, sidomos lidhur me nunin e tim ati. Është tepër e vështirë. Kur flas për to, është sikur engjëjt flasin për mua. Megjithatë, jam duke e ndarë këtu historinë time për një arsye të rëndësishme.

Jetojmë në kohëra varfërie të përhapur gjithandej, lufte, emigracioni. Në botë ka shumë më tepër njerëz që nuk mund të blejnë as edhe një top futbolli sesa nga ata që ua mban xhepi të blejnë 200 euro biletën për një ndeshje Premier League, apo 400 euro në vit për ta parë në televizion. Futbolli është një nga mësuesit e mëdhenj të jetës. Është njëri prej frymëzimeve të mëdha të jetës. Por modeli i tanishëm biznesor i futbollit e injoron një pjesë kaq të madhe të botës.

Lagjet e varfra kanë nevojë për futbollin, po aq sa futbolli ka nevojë për lagjet e varfra. Ne duhet të mbështesim një futboll më të qëndrueshëm, pozitiv dhe gjithëpërfshirës, dhe unë do të bëj gjithçka mundem për të ndihmuar. Prandaj i bashkohem lëvizjes Common Goal si mentori i parë. Misioni i Common Goal-it është të mbledhë 1% të të gjithë të ardhurave të industrisë së futbollit për bamirësi për futbollin e rrënjëve dhe mbi 60 futbollistë kontribuojnë 1% të pagës së tyre. Gjëja më e bukur është se ata janë lojtarë klubesh të mëdha, lojtarë klubesh të vogla, burra dhe gra, nga kampionate anembanë botës.

Futbolli duhet t’i përkasë popullit. Kjo nuk ka pse të jetë një ide utopike. Nuk ka arsye pse aktorët e mëdhenj të lojës sot nuk mund të bashkohen për të mbështetur aspektin social të futbollit. Të gjithë ne, të pasur apo të varfër qofshim, emigrantë apo dembabademsa prej 10 brezash, gjejmë të njëjtën kënaqësi të thjeshtë në lojën e futbollit. Ne flasim të njëjtën gjuhë. Ndjejmë të njëjtin emocion.

Gjithë kohës më drejtohet e njëjta pyetje në lidhje me karrierën time:

“Si u ndjeve kur luaje me ekipin e United-it? Pse luajte kaq mirë?”

Njerëzit kërkojnë ndonjë përgjigje të koklavitur. Duan të zbulojnë ndonjë të fshehtë, mendoj. Por përgjigja është shumë e thjeshtë. Sër Alex Ferguson-i ishte mjeshtër në një gjë: Sa herë hynim në fushë për ndeshje, pas orësh të tëra stërvitjeje, ne lejoheshim të ishim të lirë. Ne ndjenim liri të plotë për të lëvizur aty ku donim, të luanim si të donim.

Kjo ishte e vetmja mënyrë që unë mund ta toleroja futbollin.

Për çfarë është futbolli nëse s’është për liri?

Prandaj, ju lutem, më lejoni të shtroj këtë pyetje të thjeshtë tek ata që e kontrollojnë lojën globale – futbollistët, agjentët, sponsorat dhe komitetet…: