/Arlind Qori/
A kanë shenjë kohët barbare? Imagjinata e gatuar rrëfenjave pret të dalë Bajlozi nga deti apo që njerëzia të kapë kallashin. Ndërkohë që barbaria bashkëkohore është më pak spektakolare, më prozaike, e mezidukshme në miriadat e hapave gjithkahshkues të së përditshmes. Shenja e saj nuk është diçka, por mungesa e diçkaje, e një hap më tutje mungesa e mungesës. Përpara se të rrotullohet Derrida-ja në varr, na duhet të shpejtojmë të sqarojmë i se barbaria bashkëkohore shënjohet nga mungesa e ëndrrave, e shpresës utopike kolektive për një jetë cilësisht të ndryshme nga kjo që kemi. Pikërisht e atyre ëndrrave syhapura blohiane, që nga baltovina e përditshme shohin një degëz, një shteg a një dorë që mundëson të hedhësh të parin e të panumërtave hapa, përpara, për aq kuptim sa ç’i ka mbetur përparjes pas tufanit postmodern.
Afërmendsh bashkëkohësia shqiptare ka vend për zhgjëndrra, për frikë nga terroristët me mjekër që shesin pica hallall, nga shitësi i mariuanës që degjeneron rininë virtuoze, nga forcat regresive që na ngadalësojnë hapin drejt Euro-rados, nga fantazma e komunizmit që mbahet gjallë nga të fundmit Mohikanë 90-vjeçarë, nga fqinjët me thikë ndër dhëmbë që përditë thurin intriga, nga mjerimi i shumanshëm që kërcënon kënd-e-më-shumëkënd, thellë e më thellë. Zhgjëndrrat kolektive kanë edhe pikëmbështetjen e tyre individuale, ato ëndrra të vogla që kërkojnë një çikë më shumë se dje, në mos të paktën sa dje, mjaft që të mos jetë më keq se dje. Ato ëndrra të ngushta, melhem plagësh, bash si pështymë qeni që mpak dhimbjet pas shqelmit të radhës. Të ngushtat ëndrra për një të dashur, për pak seks, për pak para në loto, për një birrë më shumë me shokët…të varfrat ëndrra individuale të të varfërve njerëz të katandisur në individë, në atë atomizëm që i lëshohet vetëm organizimit fisnor. Ka edhe ëndrra “të mëdha” pasunarësh. Ëndrra për pushtet, për shfrytëzim, për okazione, për deal-e, për turizëm ekzotik, për dashnore të papërlyme si Maria e kurva si Magdalena. Ëndrra njerëzish të varfër në mendje (në shpirt do të thoshim po të mos kish dalë mode romantizmi), varfërues të shumëkujt.
Duket sikur panumëria e zhgjëndrrave e ëndrrave individualiste shërben për të fshehur mungesën, atë që më sipër u quajt mungesa e mungesës; pikërisht mungesën e të ëndërruarit të përbashkët, të të hedhurit tutje së bashku, si kolektivitet që do të jetë kolektivitet, e meqenëse asisoj mundet me qenë vetëm barazisht, barazfuqia ushqen e ushqehet vetëm nga liria. Mungesa e të ëndërruarit së bashku, qoftë edhe rrezikshëm, se çdo i ëndërruar kolektiv është i rrezikshëm si në kuptimin e kërcënimit të interesave të përfituesve nga status quo-ja, ashtu edhe në mungesën e garancive religjioze për suksesin e të mëpasshmes; pra kjo mungesë e të ëndërruarit është njëkohësisht produkt i mjerimit social-ekonomik të shumëkujt (dhe mjerimit mendor të pakkujt që përfitojnë nga mjerimi i të mëparshmëve), dhe riprodhues i këtij mjerimi. Aty ku ka shfrytëzim s’ka ëndrra, e aty ku s’ka ëndrra ka shfrytëzim.
Poezia e mëposhtme e James Oppenheim-it, e përhapur si këngë rezistence e shprese, është shkruar në Amerikën e 1911-s, në pararojën e kapitalizmit industrial, aty ku kontradikta midis fuqisë së madhe prodhuese bashkëjetonte me mjerimin e gjithkujt që i duhet të jetonte përmes punës prodhuese. Amerika e vetorganizimit punëtor, e luftës sindikale, e 1 Majit dhe 8 Marsit, e represionit të pashembullt pronaro-mafioz, herë me bashkëpunimin e shtetit, herë me symbylljen e tij. Pikërisht në atë Amerikë të harruar, të shtënë në dhe në kuptimin jometaforik të fjalës, Oppenheim-i hidhte në vargje dy kërkesat kryesore të punëtoreve: bukën dhe trëndafilat. Si për të thënë që lufta për bukën, për pagë e kushte pune më të mira është e varfër dhe e pamundur pa ëndrrën e një shoqërie të çliruar nga sundimi klasor, të një shoqërie ku punëtori/ja synon trëndafilat. Amerikës së asokohshme, botës në prag të barbarisë së Luftës së Parë Botërore, nuk i mungonte ajo fije e hollë shprese, të ëndërruarit rrezikshëm, që e shihte bukën si kusht të trëndafilave dhe trëndafilat si kusht të bukës. Se në botë buka dhe trëndafilat shkojnë dhe ikin bashkë.
***
James Oppenheim – Bukë dhe trëndafila
Ndërsa ditën plot diell marshojmë e marshojmë
Të panumërtat kuzhina të errëta e fabrika gri
Depërtohen nga rrezet që dielli befas lëshon
Kur njerëzia i vënë veshin refrenit tonë: Bukë dhe trëndafila! Bukë dhe trëndafila!
Ndërsa marshojmë e marshojmë, edhe për burrat luftojmë
Ata janë bijtë e grave, e përkujdesemi për ta.
Djersa çurg na shkon prej djepit në varr,
Por zemrat kanë uri; na jepni bukë, trëndafila gjithashtu!
Ndërsa marshojmë e marshojmë, të panumërta gra të vdekura
Përmes këngës sonë i japin zë klithmës së tyre të vjetër për bukë
Pak art, dashuri e bukuri të vrarat shpirtra njohën.
Për bukë luftojmë ne, për trëndafila gjithashtu!
Ndërsa marshojmë e marshojmë, ne sjellim të madhërishmet ditë.
Mëkëmbja e grave mëkëmbje e njerëzimit është.
Mjaft me dhimbje e mërzi që rrahin të lirën kohë
Më të mirën nga jeta duam: bukë, trëndafila gjithashtu.
Kënga: https://www.youtube.com/watch?v=LWkVcaAGCi0
Ky artikull është botuar nën licensën CC BY-SA 4.0.
