/Nicola Pedrazzi/
Edi Rama e ngazëllen vazhdimisht opinionin publik italian. Një këndvështrim mbi kontekstin në të cilin është pjekur vendimi për të dërguar 30 mjekë dhe infermierë shqiptarë në Itali.
277 të infektuar, 76 të shëruar dhe 16 viktima. Ky është bilanci zyrtar i epidemisë Covid-19 në Shqipëri deri më 2 prill, teksa prej 10 marsit masat e karantinës janë më të rënda se në Itali, pasi mjetet e transportit (edhe ato private) nuk mund të qarkullojnë dhe ekzistojnë fasha orari të një shtetrrethimi të njëmendtë (vetëm një nga pjesëtarët e familjes mund të dalë për të kryer pazare nëpërmjet një autorizimi paraprak). Në këtë kuadër, dramatik edhe për vetë qytetarët shqiptarë, qeveria në Tiranë ka zgjedhur të dërgojë 30 mjekë dhe infermierë në zonën e Lombardisë, si shenjë të afrimitetit me Italinë në vështirësi. Një gjest ky me një vlerë simbolike të lartë, që ka ngrohur zemrat e shumë italianëve në kërkim të një shenje brenda kësaj nate të errët dhe që është përshëndetur nga politikanë të çdo krahu dhe rangu, siç i ka hije rasteve të këtilla; sikurse e kërkojnë platformat sociale. Kësisoj pritet nga ne, komentuesit e zhveshur nga barra politike dhe diplomatike, që të hedhim një hap më tutje e ta pozicionojmë këtë lëvizje të Shqipërisë brenda kontekstit të vet politik; është detyra jonë që të mos kënaqemi me përrallën e vendit të varfër me zemër të madhe: një rol që duket se Shqipërisë i ka rënë për hise të luajë në novelën e pafundme të miqësisë italo-shqiptare (një marrëdhënie tipike që daton në kohë përpara fashizmit, te “pavarësia” e parë e Shqipërisë, për të cilën Italia doli garant).
Për fat të keq, kur bëhet fjalë për Shqipërinë – vendin e stereotipizuar matanë detit, të identifikuar me migracionin, varfërinë, “ballkanizmin”, Lindjen – mediat tona sillen si të ishin megafonë për politikanët në anën tjetër, sikur këta të fundit të mos ishin politikanë për t’u intervistuar, deshifruar dhe interpretuar në dritë të “raison d’état”-së dhe interesave që përfaqësojnë, por miq ekzotikë, disi filantropë, të sinqertë dhe pa qëllime në vetvete. Teksa ia ka marrë dorën shfrytëzimit të brishtësisë së gazetarisë sonë të politikës të jashtme, kryeministri Rama, gjithashtu zotërues i gjuhës italiane, “një artist që i është huazuar politikës” (ky është përcaktimi që ai na ka mësuar t’i japim), është mbi të gjitha një politikan i diskutueshëm sa nga këndvështrimi i menaxhimit të pushtetit të brendshëm, aq edhe për sa i përket ambiguitetit të politikës së tij të jashtme, që rri pezull mes Turqisë dhe Bashkimit Evropian.
Nuk është hera e parë që kryeministri shqiptar bëhet protagonist i një krize italiane apo evropiane. Në janar 2015, disa ditë pas masakrës në redaksinë e Charlie Hebdo-së, Rama fluturoi në Paris për të marshuar me homologët e shteteve të mëdha: në xhepin e tij, tri lapsa me ngjyra, në emër të artit dhe lirisë së shprehjes, sigurisht; por po aq të dobishëm për t’u kujtuar të gjithëve kalibrin e burrit që udhëheq vendin kryesor mysliman të Ballkanit (dy vite më vonë, tashmë i akredituar në kancelaritë dhe mediat ndërkombëtare, Rama do të shfaqte skicat e vizatuara gjatë takimeve politike në Bienalen e Venecias, duke theksuar qarkun e shkurtër ndërmjet artit dhe politikës mbi të cilin këto vitet e fundit ka ridizejnuar qendrën e Tiranës, gjithmonë e më të vizituar).
Në gusht 2018, mund ta kujtoni më kollaj, Edi hyn fuqishëm në politikën italiane: asokohe ministri i Brendshëm Matteo Salvini vijonte të ndalonte zbarkimin e anijes “Diciotti” në portin e Katanias; ministri i Jashtëm Enzo Moavero Milanesi nuk di nga t’ia mbajë dhe, për të zhbllokuar situatën, bën një marrëveshje të ngutshme me Tiranën nëpërmjet një postimi në Twitter ku e falënderon Shqipërinë për “vendimin për mikpritjen e njëzet emigrantëve”. Edhe atëherë, postimi në fjalë u përshëndet me mallëngjim të gjithanshëm dhe interpretime antropologjike trashanike mbi bujarinë e kulturës shqiptare dhe kujtesën e një populli “dikur emigrant, por sot të integruar plotësisht”; ndjenja këto që mbetën ndezur për javë të tëra, pavarësisht faktit se asnjë azilkërkues i “Diciotti”-t, nuk mbërriti ndonjëherë në Shqipëri. Përkundrazi ngarkesa njerëzore e atij zbarkimi përfundoi në Francë, Gjermani, Belgjikë, në ato “vendet indiferente evropiane” që në diskursin politik të kryeministrit Conte I dhe ministrave të tij – e paharrueshme sjellja e Luigi Di Maio-s, asokohe ministër i Zhvillimit Ekonomik – nuk patën treguar zemërgjerësinë dhe evropianizmin e Shqipërisë së vogëlth.
Ta themi qartë, këta precedentë aspak inkurajues të social-diplomacisë italo-shqiptare nuk u shfaqën në të njëjtën formë gjatë këtyre ditëve. Mjekët shqiptarë kanë mbërritur vërtet në Breshia: Është një fakt dhe ide e mirë politike jo vetëm për kontributin që ata do të mund të ofrojnë në një situatë tejet të vështirë, por edhe për njohuritë që do të përvetësojnë, që mbramësisht do të mund të sjellin në shtëpi. Nuk bëhet fjalë për të nënvlerësuar një gjest që është me rëndësi jo vetëm për sasinë e energjisë imagjinative që ia ka dalë të ndërsejë në opinionin tonë publik, por edhe për ta lidhur me gjithë spektrin e arsyeve politike që e shkaktuan, arsye në të cilat solidariteti ndërkombëtar bën pjesë, me kusht që të mos përshkruhet si një ingredient plotësisht në kundërvënie me pasivitetin e aktorëve të tjerë (me fshikullimin e Bashkimit Evropian, në këtë rast).
Zyrtarisht kandidate prej 2014, Shqipëria e Edi Ramës ka marrë vetëm prej pak ditëve miratimin për hapjen e negociatave me BE-në: një rezultat i papritur sepse u deshën vite për të marrë mbështetjen unanime të Këshillit Evropian (është legjitime hipoteza se pandemia, pasi shkatërroi agjendat e të gjitha qeverive, i dha një shtysë edhe dosjes së Shqipërisë, deri tani e mbajtur peng nga rezistenca franceze)… Në këtë situatë të favorshme ndërkombëtare, me një konsesus të brendshëm më të ulët, me parlament të braktisur prej opozitës dhe organe kushtetuese të ngrira për shkak të reformës së ngadaltë të sistemit të drejtësisë, Rama iu rikthye avazit të vjetër të këtyre shtatë viteve udhëheqjeje: të ngacmojë aktualitetin evropian me gjeste të atilla që e përqendrojnë vëmendjen tek ai (mbi të gjitha, mes gjysmë milioni shqiptarësh në Itali, përfituesit e vërtetë të stereotipave, më në fund, pozitive), dhe lënë në hije realitetin lokal të vendit të tij: një shtet i vogël periferik, një demokraci në rrugën e demokraturës, që vuan dhe është po ashtu në rrezik për shkak të neglizhencës së brendshme të liderit të saj kaq popullor jashtë Shqipërisë.
Masat drakoniane të karantinës, të ndërmarra në sinkron me Italinë por shpesh edhe më shtrënguese, na tregojnë se kemi të bëjmë me një shtet që na sheh si shembull e na beson, por mbi të gjitha ato na lënë të kuptojmë se ky është një shtet të cilit i mungon sistemi shëndetësor. Momentalisht ka vetëm tre spitale në gatishmëri për të përballuar krizën: reparti i infektivit në qendrën spitalore universitare Nënë Tereza (190 shtretër); spitali universitar “Shefqet Ndroqi” (190 shtretër); dhe Konvaleshenca në Durrës (700 shtretër). Prej disa ditësh qeveria ka nisur ristrukturimin e mjedisit të ish-Universitetit Kristal (institucioni që të birit të Umberto Bossi-t ia dërgoi diplomën nëpërmjet postës elektronike), ku do të gjejnë hapësirë rreth 100 shtretër për të sëmurët. Sipas deklaratës së Ministres së Shëndetësisë Ogerta Manastirliut, në të gjithë Shqipërinë nuk ka më shumë se200 pajisje respiratore, teksa 100 të tjera janë në rrugë e sipër (të gjithë numrat e raportuar më lart vijnë, sipas gjasave, nga deklarata optimiste. Gjithashtu shifrat zyrtare mbi numrin e të infektuarve janë shpesh të pakonfirmuara në një vend ku media shërben si megafon i politikës).
Me pak fjalë, udhëheqësit shqiptarë e dinë mjaft mirë se vendi i tyre nuk është i pajisur siç duhet për t’u përballur me krizën që mund të sjellë Covid-19. Ata e dinë se, përveç llogoreve të shtetrrethimit, nuk ka mbrojtje tjetër dhe kuptueshëm, në kohën e duhur, i thurin lavde solidaritetit ndërkombëtar. Gazetarët italianë u japin rrallëherë zë shqiptarëve që vazhdojnë të jetojnë në Shqipëri. (Meqë ra fjala, emigracioni shqiptar nuk përfundoi në vitet ‘90 – ai vazhdon ende përmes rrugëve ajrore, pa gomone dhe sensacion, shpeshherë duke shfrytëzuar ilegalisht sistemin evropian të azilit). Sikur gazetarët ta bënin këtë gjë, teksa duartrokasim gjestin e një qeverie mike – që mbetet “pozitiv”, edhe nëse realizohet me shpresën për të përfituar pak solidaritetit në këmbim – do të mundeshim, pikërisht në emër të miqësisë së kumtuar ndërmjet popujve evropianë, ta vinim veten në pozitën e një qytetari shqiptar i cili humbet ata pak doktorë që shteti i tij ia ka dalë t’i trajnojë, jo sepse Rama i dërgoi në misione humanitare, por sepse sistemi nuk mund t’i vlerësojë dhe t’i mbajë në Shqipëri. Sipas Monitor.al, në pesë vitet e fundit rreth njëmijë profesionistë të sektorit mjekësor kanë emigruar drejt vendeve evropiane në kërkim të kushteve më të mira të punës (në Shqipëri, paga mesatare e një mjeku ka vlerën e 500 eurove). Sipas raportit të përpiluar nga Euro Health Consumer Index, në Shqipëri ka 130 mjekë për 100,000 banorë, ndër mesataret më të ulëta evropiane. Për pasojë, siç e ka shpjeguar portali i Shëndetësisë Ndërkombëtare, mangësitë në sistemin shëndetësor kombëtar i shtyjnë shumë shqiptarë të kërkojnë përkrahje te të afërmit ose miqtë e tyre që kanë emigruar jashtë Shqipërisë, për të kërkuar rrugë trajtimi jashtë vendit, (në Itali, formula më e përdorur për të përftuar një ndihmë të tillë njihet si STP – I Huaj Përkohësisht në Itali – STP: “Straniero Temporaneamente Presente”).
Nëse, dhe urojmë sinqerisht që të mos ndodhë kështu, infektimi prej Covid-19 shpërthen edhe në Shqipëri, ushtria italiane, së bashku me Kryqin e Kuq dhe Mbrojtjen Civile Italiane, do të vijnë në ndihmë, siç ndodhi nëntorin e shkuar për shkak të tërmetit dhe sikurse ka ndodhur gjatë viteve të tranzicionit nëpërmjet dy operacioneve ushtarake, “Misioni Pelikan” (1991) dhe “Misioni Alba” (1997). Në të njëjtën kohë, spitalet italiane do të përfshihen gjithashtu sepse ky ka qenë rasti për vite me radhë, në kushte normale, në ballë të marrëdhënieve të forta të vendeve tona.
Pavarësisht premtimeve elektorale të “socialistit” Edi Rama në të dyja zgjedhjet, më 2013 dhe 2017, asnjëra nga qeveritë e tij nuk ka punuar ndonjëherë seriozisht për krijimin e një mbrojtjeje civile vendase, për të përcaktuar procedura moderne të emergjencës dhe forcuar me të vërtetë sistemin spitalor: prioritete që komuniteti ndërkombëtar me Bashkimin Evropian në krye – kjo krijesë e pandjeshme politike që teksa ne na duket se nuk ekziston, po ndjek zhvillimin dhe stabilitetin e Evropës juglindore – do të ishte e gatshme t’i përkrahte, por politika shqiptare ka ndjekur rrugë të tjera, rëndom, larg nevojave bazike të popullit të saj, duke u mbështetur te Perëndimi vetëm për jehonën e propagandës, sikurse kemi parë të ndodhë në mënyrë të përkryer gjatë këtyre orëve.
Deri më sot pjesa dërrmuese e spitaleve shqiptare (rreth 50 në gjithë vendin) janë publike, por klinikat që vërtet mirëfunksionojnë janë ndërtuar dhe menaxhohen nga sipërmarrës të huaj për ndërkombëtarët që jetojnë herë pas here në Shqipëri teksa, ndërsa për qytetarët e zakonshëm shqiptarë këto shërbime dhe hapësira janë të papërballueshme.
Edhe sot shqiptarët që kalojnë pragun e spitalit publik e dinë se është më mirë të sjellin me vete nga shtëpia garza dhe shiringa. E dinë gjithashtu se do t’u duhet t’i lënë një “bakshish” stafit mjekësor për të marrë përkujdesjen e nevojshme apo për të siguruar ndonjë përparësi: të gjitha këto ndodhin në mjediset e spitalit Nënë Tereza, jo vetëm në periferitë e vendit.
Mjekët që solli Edi Rama për të na ndihmuar vijnë nga ky kontekst, nga llogari politike të këtij konteksti; nga një strategji që kërkon jashtë shtetit miratimin dhe zgjidhjet gjithmonë e më të munguara në atdhe: një gjë e tillë është mirë të thuhet, të shkruhet dhe të dihet në mënyrë që shqiptarët të përftojnë vëmendjen e merituar, të gërshetuar me angazhimin – tërësisht politik – për ndërtimin e Shqipërisë së vërtetë e jo të asaj të dënuar për të jetuar në imagjinatën e gardianit të vet.
E përktheu Gresa Hasa
Marrë nga gazeta Il Foglio
Imazhi: ABC News
